سکه دوره اشکانیان (پارت)
دوره اشکانیان کاملترین مجموعه مسکوکات موجود است که بطور دقیق حکاکی شده اند. در این دوره با انواع آرایش مو و لباس و انواع کلاهخود به عنوان تاج مواجه می شوید. این بخش از تاریخ به سه دوره یونانی، ایرانی- یونانی و ایرانی تقسیم گردیده و به همان سبک و سیاق سکه های دوره اسکندر با خط و زبان یونانی است، اما از زمان بلاش اول برای اولین بار نوشته به خط آرامی و زبان پهلوی اشکانی در کنار خط یونانی بر روی سکه دیده می شود.
سکه هاى اشکاني مدارک با ارزشي ميباشند که نه تنها وضع اقتصادي آن دوره را معرفي ميکند بلکه تاريخ 500 سال شاهنشاهي بزرگ ايران را از جهات مختلف بررسي ميکند. در دوره اشکانيان داد و ستد بوسيله سکه هاى نقره ، مس و برنز انجام مي پذيرفت و سکه طلا تا بحال از آنها ديده نشده است . چنانچه گفته شد شاهان اشکاني به آرايش مو و ريش توجه خاصي داشتند و از روى نقوش سکه ها ميتوان به طرز آرايش آنها پي برد ، بر گردن تمام آنها گردنبند مرواريد از يک تا 4 رديف آويخته شده است .پادشاهاني که دوران سلطنت آنها طولاني بوده است به خوبي تغييراتي که براثرگذشت زمان در چهره آنها پديدار شده است را مي توان مشاهده نمود. بر روى سکه ها تصوير نيم رخ يا تمام رخ شاه به طرز دقيقي حکاکى شده است و بر پشت سکه ها معمولا نقش ارشک موسس اين سلسله نشسته بر روى سکويى قرار دارد که کمان بدست گرفته است و اين به پاس احترامي است که آنها نسبت به موسس خاندان خود ابراز مي داشته اند. بر پشت سکه هاى درهمي ، شاه بر تخت نشسته و فرشته بالداري حلقه سلطنت را به او ميدهد. اوايل نوشته روى سکه ها به خط يونانى و شهرت شاهان را دربردارد ولي از زمان سلطنت بلاش اول (51-78 م) (خط آرامي) و پهلوي اشکاني بر روى سکه ها بکار مي رفت . انواع تاج هاى اين دوره ، بعضى بسيار ساده و بعضى مثل تاج ملکه مورا همسر فرهاد چهارم بسيار مجلل و جواهر نشان بوده است .در سکه هاى پارتي علامات اختصاري که معرف ضرابخانه شهر است در پشت سکه قرار دارد. چنانچه از روى سکه ها بر مي آيد شهرهايى که داراى ضرابخانه بوده اند شامل: نيسا ، دارا (در ناحيه دره گز کنوني)، صد دروازه (نزد يک دامغان ) تمبراکس (ساري) ، سيرينک (نزديک ساري)، هگمتانه (همدان)، شوش سلوکيه، رکا(رى)، مرو، تيسفون ، هرات ، کنگاور، نهاوند و غيره مي باشند.
در دوره سلوکى منطقه اليمايى که سکه هاى آن داراي اهميت بسياري است ناحيه خوزستان ، ايلام قديم ، دزفول و شوش را شامل مي شد که بوسيله فرمانروايان محلى اداره ميشد و از دوره مهر داد اشکاني (171»128پ .م )که اين نواحي را به تصرف خود در آورد به فرمانروايان محلي و شاهزادگان که از طرف شاه منصوب مي شدند اجازه ضرب سکه داده شد. قديميترين سکه اين دوره حدود (100 پ.م. ) و مربوط به کامناسکريس دوم است . خر سن يا خارا کس در کنار رود دجله و فرات و شمال شرقي منطقه اليمايى واقع بوده است در اين محل ابتدا اسکندر مقدوني شهر اسکندريه دجله را بنا نمود که بعدها در دوره سلوکى ها انطاکيه ناميده شد و سپس بنام خر سن يا خار کس درآمد. سکه هاى خر سن بسيار کمياب هستند و قديميترين آنها حدود اواسط قرن دوم ميلادي ميباشند و تأثير هنر پارت ها بر سکه هاى فرمانروايان خر سن ديده ميشود.
منبع:
1- سایت بانک سپه
2- سایت سکه ها
تحقیق وگردآوری: خانه سکه ایران
در صورت درج منبع استفاده از مطلب سایت بلامانع است.