یکی از روش های ساخت سکه های تقلبی، روش ریخته گری ماسه و خاک رس
روش ریخته گری ماسه و یا گل رس تقریباً یکی از بی کیفیت ترین روشها برای ساخت سکه های تقلبی می باشد. بطوریکه سکه های ساخته شده بوسیله این روش چنان بی کیفیت می باشند که حتی مجموعه داران تازه کار نیز به خوبی آثار به جا مانده از جعل را می توانند کشف نمایند. روش ساخت این سکه ها بسیار ساده و ارزان می باشد و معولاً در بازار توریستها عرضه می گردد.
در این روش دو نیمه جعبه (قالب) وجود دارد که به راحتی بر روی هم قرار گرفته و فیکس می گردد. در ابتدا قالبها با ماسه نرم و یا خاک رُس و با چسب مخصوص (جهت اتصال دانه ها) مخلوط شده و پر می گردند. سکه ای که قرار است کپی شود در روی ماسه قرار داده می شود تا نقش سکه بر روی ماسه یا خاک رس ایجاد گردد و همچنین نقش طرف دیگر سکه را بر دیگر قالب انداخته و سپس راهگاهی برای ورود مواد مذاب ایجاد می نمایند. حال اگر این دو نیمه بر روی هم قرار داده شود، قالب برای ساخت سکه تقلبی آماده است. سپس از طریق راهگاه، مواد مذاب را درون قالب ریخته تا پر شود. نتیجه کار یک سکه کپی شده از اصل با یک زائده فلزی چسبیده به آن که از راهگاه به جا مانده می باشد. در آخر زائده باید از سکه جدا گردد. در این روش برای هر کپی باید دوباره سکه را درون قالبها قرار داده و مراحل بالا گذرانده شود.
در این روش اگر در یک قالب ماسه ای چندین سکه قرار داده و با ریختن یک بار مواد مذاب چندین سکه کپی ساخته شود. می تواند فرآیند ساخت سریعتر انجام شود.
در این روش ضعفهایی وجود دارد که به طور سریع می توان جعلی بودن آنها کشف گردد:
1- قرار دادن دو نیمه قالب بر روی هم و به طور دقیق و صحیح معمولاً مشکل خواهد بود. در این حالت اختلافی در انطباق دو نیمه قالب ایجاد می گردد و باعث می شود که درز قالب در لبه یک قسمت و یا حتی در اطراف کل سکه مشخص گردد.
در شکل زیر که سکه جعلی به روش ریخته گری موم ساخته شده است. عدم انطباقی که بین دو قالب و نهایتاً در سکه ایجاد شده است. می تواند مثالی برای ریخته گری ماسه ای نیز باشد.
اثر به جا مانده از عدم انطباق قالب در این روش معمولاً چنان هستند که در هر حال از بین بردن و یا نبردن آنها در لبه های سکه بسیار بارز و مشخص می باشند و بسیار مشکل است این زائده ها چنان از بین برده شوند که هیچ آثاری از آنها باقی نماند. در تصویر زیر لبه یک سکه ریخته گری شده را نشان میدهد که درز حاصل از ریخته گری آن ساییده شده (سوهان زده شده). اما یادمان باشد که در این تصویر لبه سکه ساییده شده از دیگر سکه های این چنینی بسیار مشخص تر می باشد. اما در بسیاری سکه های دیگر این مشکل به وسیله مرمت از بین رفته اند.
چیزی را که باید به خاطر داشته باشیم این است که تعداد کمی از انواع سکه های برنزی اصل با لبه های ساییده شده (سوهان زده شده) وجود دارند. برای مثال تعدادی از سکه های فینیقیه (اطراف شهر تایر یا همان صور فعلی) و همچنین سکه های بطلمیوس، به خصوص بعد از بطلمیوس اول بدین صورت می باشند. قبل از اینکه در مورد سکه ای با لبه های ساییده شده نظر قطعی بدهیم. بهتر است که با یک کارشناس مشورت نماییم.
1- در این روش اغلب دو نیمه قالب به طور کامل بر روی هم قرار نمی گیرند. در نتیجه نقش یک طرف سکه از طرف دیگر آن کمتر می شود. در این حالت معمولاً مواد مذاب از درزهای قالب به بیرون رانده می شود و عمدتاً مرمت این اشکالات امکان پذیر نمی باشد.
2- بدلیل سرد بودن قالبها در هنگام ریختن فلز مذاب چنانچه راهگاه باریک باشد، فلز مذاب درون راهگاه سریعاً منجمد و راه ورود مواد را مسدود می کند. به همین دلیل این راهگاهها را بزرگ می سازند و نقطه اتصال این راهگاهها به سکه باید جدا و یا پر شود و این کار در نقطه جدا شده اثر خواهد گذاشت.
3- ماسه اثرات و شکل دانه ای به سطح سکه میدهد. بطوریکه تمام سکه ها مانند سکه اصلی نخواهند شد و بطور وضوح آثار ماسه بر روی سکه مشخص می باشد.
4- ریخته گری ماسه روش خشنی است، بطوریکه باعث می شود در فرآیند جعل، جزییات مهم سکه نقش نبندد. سکه ای که بوسیله این روش ساخته می شود، معمولاً به نظر گنگ و مبهم و همچنین سطح آن دانه دانه به نظر می رسد. همه مشکلات فوق به جز محو و کم رنگ شدن جزییات را می توان به وسیله مرمت کردن تا حدی جبران نمود. اما به هر حال اگر کسی بخواهد این مشکلات را نداشته باشد. باید راه بهتری برای جعل بیابد.